Açık Rıza Metni
Açık rıza, “belirli bir konuya ilişkin, bilgilendirilmeye dayanan ve özgür iradeyle açıklanan rıza”dır.
Kanun çerçevesinde açık rıza, kişinin sahip olduğu verinin işlenmesine kendi isteğiyle ya da karşı taraftan gelen istek üzerine onay vermesi anlamına gelmektedir. Açık rızanın bir diğer önemi ise, veri işleyene gerçekleştireceği fiil konusunda yol göstermesidir. Kişi, açık rıza açıklaması ile veri sorumlusuna kendi hukuksal değerine ilişkin kararını bildirmiş olmaktadır. Açık rıza, ilgili kişinin işlenmesine izin verdiği verinin sınırlarını, kapsamını, gerçekleştirilme biçimini ve süresini belirlemesini de sağlar.
Açık rızanın bu bağlamda, rıza veren kişinin **“olumlu irade beyanı”**nı içermesi gerekmektedir. Diğer mevzuat düzenlemeleri saklı kalmak üzere, açık rızanın yazılı şekilde alınması zorunlu değildir. Açık rıza, elektronik ortamda veya çağrı merkezi gibi kanallar aracılığıyla da alınabilir. Bu noktada ispat yükümlülüğü veri sorumlusuna aittir.
Kanunun 3. maddesinde yer verilen açık rıza tanımı kapsamında, açık rızanın üç temel unsuru bulunmaktadır:
- Belirli bir konuya ilişkin olması,
- Rızanın bilgilendirmeye dayanması,
- Özgür iradeyle açıklanması.
Belirli bir konu ile sınırlandırılmayan ve ilgili işlemle doğrudan bağlantılı olmayan genel nitelikteki açık rızalar “battaniye rıza” olarak kabul edilmekte ve hukuken geçersiz sayılmaktadır. Örneğin; “her türlü ticari işlem, her türlü bankacılık işlemi ve her türlü veri işleme faaliyeti” gibi belirli bir konu veya faaliyeti işaret etmeyen rıza beyanları, battaniye rıza kapsamında değerlendirilerek geçersiz sayılabilir.
Açık rıza vermek, kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olduğundan, verilen açık rıza geri alınabilir. Bu kapsamda, kişisel verilerin geleceğini belirleme hakkı ilgili kişiye ait olduğundan, kişi dilediği zaman veri sorumlusuna vermiş olduğu açık rızasını geri alabilir.
Ancak, geri alma işlemi ileriye yönelik sonuç doğuracağından, açık rızaya dayalı olarak gerçekleştirilen tüm faaliyetler, geri alma beyanının veri sorumlusuna ulaştığı andan itibaren durdurulmalıdır. Bir başka deyişle, geri alma beyanı, veri sorumlusuna ulaştığı andan itibaren hüküm doğurur.